آنچه در این نوشته میخوانید:
استانداردهای لوله پلی اتیلن
لوله پلی اتیلن یکی از تجهیزات پر کاربرد در صنایع مختلف است که با مشخصات فنی متفاوتی تولید و استفاده میگردد و داشتن استاندارد های لازم یک موضوع ضروری برای شناخت کیفیت لوله می باشد. این مشخصات فنی شامل: جنس، ابعاد، رنگ، ضخامت، انعطاف پذیری، تحمل فشار، مشخصات فیزیکی و… نیازمند اخذ استاندارد های اولیه و عمومی می باشد تا مصرف کننده گان با اطمینان کامل از لوله ها در پروژه های خود استفاده کنند. گاهی بعضی از پروژه ها به دلیل شرایط خاص نیازمند داشتن استاندارد های بیشتری می باشند. به طور مثال: بعضی پروژه های آبرسانی، پروژه های گاز رسانی و… که در این نوشته انواع استانداردهای لوله پلی اتیلن که در این زمینه کاربرد دارد توضیح داده شده است.
1- استانداردهای ملی 14427
استاندارد های 14427 شامل مجموعه ای از استاندارد های ملی ایران است که ویژگی های کلی سامانه لوله گذاری از جنس پلی اتیلن PE را مشخص میکند. این استاندارد ها در برگیرنده الزامات مربوط به رنگ و افزودنی ها، فشار های کاری، ویژگی های مربوط به کاربرد لوله پلی اتیلن به صورت مدفون در خاک یا روی زمین، آبرسانی مصارف انسانی آب شرب، انتقال آب تصفیه نشده آب خام، انتقال فاضلاب و زهکشی می باشند. استاندارد های 14427 تدوین شده توسط سازمان ملی استاندارد کشور در زیر به صورت مجزا ارائه شده که هر کدام را میتوانید دانلود و مطالعه نمایید
- استاندارد های لوله پلی اتیلن 1-14427
- استاندارد های لوله پلی اتیلن 2-14427
- استاندارد های لوله پلی اتیلن 3-14427
- استاندارد های لوله پلی اتیلن 4-14427
- استاندارد های لوله پلی اتیلن 5-14427
- استاندارد های لوله پلی اتیلن 7-14427
2- استاندارد DIN آلمان
استاندارد های DIN آلمان از جمله استاندارد های لوله پلی اتیلن سخت گیرانه بین المللی است که شامل: قوانین و مقررات سخت گیرانه در ساخت، تولید، اندازه گیری و تست محصولات تولیدی صنعتی از جمله لوله پلی اتیلن می باشد که بیشتر جنبه های تکنولوژی تولید لوله های پلی اتیلن و استفاده از آنها را در بر میگیرند. استاندارد های DIN در حال حاضر جزء استاندارد های مهم بوده و اکثر تولید کنندگان جهان این استاندارد ها را مورد توجه و استفاده قرار میدهند.
استاندارد DIN 8074 یکی از ۳۰ هزار عنوان استاندارد تدوین شده توسط این موسسه آلمانی می باشد که به مشخصات ابعادی لوله های پلی اتیلن پرداخته و به عنوان مرجعی برای تولید لوله های آبیاری تحت فشار در سطح بین المللی و از جمله ایران محسوب می شود.
برای مشاهده استاندارد DIN 8074 کلیک کنید.
3- استانداردهای ISO
سازمان بین المللی استاندارد یا ISO (International Organization for Standardization) معتبرترین نهاد جهانی در زمینه تدوین و اجرای استاندارد های بین المللی است. امروزه تقریبا تمام کشورهای دنیا (بیش از ۱۶۰ کشور) عضو ISO هستند و نمایندگان ملی هر کشور از طریق «سازمان استاندارد ملی» خود در تدوین و بازنگری استانداردها مشارکت میکنند.
در صنعت تولید لوله های پلی اتیلن (PE Pipes)، رعایت استاندارد های ISO نقش حیاتی دارد. این استاندارد ها موجب میشوند محصولات از نظر کیفیت مواد اولیه، مقاومت فشاری، استحکام مکانیکی، ابعاد، ضخامت، روشهای جوش و نصب، و حتی آزمایشهای کنترل کیفیت به صورت یکنواخت و قابل اعتماد تولید شوند. مهم ترین استانداردهای ISO مرتبط با لوله های پلی اتیلن در زمینه طراحی، تولید و نصب لوله ها و اتصالات پلی اتیلن، استاندارد های متعددی تدوین شده اند که از جمله مهم ترین آن ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
الف) سیستم های آبرسانی- ISO 4427 (پلاستیک – پلی اتیلن برای آب)
- ISO 4427-1 / -2 / -3 / -5 (نسخه های 2007 – بازنگری 2019)
کاربرد: سیستم های لوله کشی برای انتقال آب (مصرف انسانی، آب خام، فاضلاب تحت فشار و غیره) – مشخصات عمومی، مشخصات لولهها، اتصالات
ب) سیستم های توزیع گاز- ISO 4437 (پلاستیک – پلیاتیلن برای گاز)
- ISO 4437-1 / -2 / -3 / -4 / -5 (بعضی از بخش ها تازه سازی شده تا 2024)
کاربرد: لولهها، اتصالات، شیرآلات و ضوابط کلی برای شبکههای تامین گاز با لولههای پلی اتیلن PE.
ج) اتصال (جوش) و رویه های اجرایی
- ISO 21307 – Butt fusion jointing procedures for PE pipes and fittings (روشهای جوش butt-fusion و ارزیابی کیفیت)
- ISO 11413 – Preparation of test piece assemblies between a PE pipe and an electrofusion fitting (آمادهسازی نمونه برای آزمون اتصالات الکتروفیوژن)
- ISO 11414 – Preparation of PE pipe/pipe or pipe/fitting test piece assemblies by butt fusio.
- ISO/TS 10839 / ISO/TR 19480 _ (کدهای عملی/آموزش و ارزیابی اپراتورهای فیوژن (راهنمای نصب و آموزش)
د) آزمون ها و مشخصه های مواد )استاندار هایی که روش های آزمون یا خواص ماده را مشخص میکنند)
- ISO 1167 – تعیین مقاومت به فشار داخلی (روش آماده سازی نمونه و آزمون)
- ISO 9080 – تعیین مقاومت هیدرو استاتیک بلند مدت به کمک برون یابی (روشهای عمر طولانی)
- ISO 6259 (1و3) – تعیین خواص کششی لوله های ترموپلاستیک
- ISO 2505 – Longitudinal reversion (بازگشت طولی لوله های ترموپلاستیک)
- ISO 3126 – (ابعاد و تعیین ابعادی قطعات پلاستیکی لولهای)
- ISO 13953 / 13954 / 13955 – آزمون های مکانیکی مربوط به اتصالات (peel, crushing, tensile behaviour of fusion joints)
- ISO 6964 – تعیین محتوای کربن بلک در پلی اتیلن ها (آزمون مرتبط با مقاومت در برابر UV و خواص)
ه) طبقه بندی مواد و محاسبات طراحی
- ISO 12162 – Classification of thermoplastics materials in pipe form; material designation and method for calculating design stress – مبنایی برای تعیین نوع PE (مثلا PE80, PE100) و ضریب طراحی
و) استاندار ها و سند های مربوط به بازسازی (rehabilitation / renovation)
- ISO 11295, 11296 (1–3), 11297 (1–3), 11298 (1–3), 11299 (1–3) – مجموعه استاندارد ها برای نوسازی خطوط زیر زمینی آب، فاضلاب و گاز با استفاده از لولهها/آسترهای پلاستیکی (لاینینگ، close-fit، continuous lining و …)
ز) استاندارد های کمکی و ابعادی / فلنج و اتصالات چند جنس
- ISO 9623 / ISO 9624 – ابعاد مبدلها (PE/metal adapters وflange adapters)
4- استاندارد ISIRI 1331
استاندارد ISIRI 1331 در ایران توسط سازمان استاندارد و تحقیقات برای تولید لوله های پلی اتیلن PE صادر و تا سال 1391 مورد استفاده می گرفت و در حال حاضر این استاندارد منقضی شده و جایگزین آن استاندارد INSO 11427 به عنوان مرجع شناخته می شود. این استاندارد بیانگر تعیین خصوصیات مورد نیاز لولههای پلیاتیلن (PE) است که جهت انتقال آب در زیر خاک یا روی سطح زمین و همچنین در داخل یا خارج ساختمان ها مورد استفاده قرار می گرفت. استاندارد ISIRI 1331 برای لوله های فشار اسمی از 2/3 تا 20 بار و قطر خارجی اسمی 16 تا 1600 میلی متر است که برای آبرسانی تحت فشار در محدوده دمایی بین صفر تا 70 درجه سلسیوس به کار می رود .
5- استانداردهای ASTM
استانداردهای ASTM (انجمن مواد و آزمون آمریکا) نیز از جمله استاندارد های مطرح و با اعتبار بالا در سطح بین الملل هستند که برای آزمایش و ارزیابی الزامات فیزیکی، مکانیکی، طراحی و نصب و انجام اقدامات راهاندازی لوله های پلیمری میباشند. استانداردهای ASTM شامل بررسی مواردی همچون تعیین نرخ جریان ذوب، تعیین زمان شکست تحتفشار، ابعاد و اندازه ها، مقاومت کششی، نحوه نصب و … میگردد که در زیر به آنها اشاره شده
- ASTM D3035 این استاندارد برای لولههای پلی اتیلن با استفاده از پلیمرهای پلیاتیلن PE با چگالی متوسط و متوسط بالا برای سیستم های توزیع آب فشار پایین استفاده میشود.
- ASTM D2513 برای لوله های پلی اتیلن (PE PIPE) در سیستم های توزیع گاز طبیعی استفاده می شود.
- ASTM F714 استاندارد مشخصات لولههای پلیاتیلن با دیوارههای چندلایه برای استفاده در سیستمهای فاضلاب.
- ASTM D2239 استاندارد مشخصات لولههای پلیاتیلن با دیوارههای یکلایه برای سیستمهای توزیع آب.